[33] Megabates pikte Aristagoras, de Ionische vloot en de Naxiërs op in Milete en voer ogenschijnlijk naar de Hellespont. Toen hij Chios had bereikt, liet hij de vloot koers zetten naar Kaukasa[1] om vandaaruit onder noordelijke wind naar Naxos over te steken.
Onverwachte wending
Omdat het niet was voorbestemd dat de Naxiërs aan die expeditie te gronde zouden gaan, liep het anders en wel zo. Het toeval wilde dat, toen Megabates de wachten op de schepen inspecteerde, er niemand op een schip uit Myndos de wacht hield. Hij maakte er een heisa van en liet zijn lijfwachten de kapitein van dat schip – zijn naam was Skylax – opsporen en hem vastbinden aan een riemgat, uitgestrekt in de breedte van het schip, hoofd buiten, lichaam binnen boord.
Toen ze Skylax hadden vastgebonden, liet iemand Aristagoras weten dat Megabates zijn vriend[2] uit Myndos op beschamende wijze had laten vastbinden. Deze kwam bij de Pers om vrijlating vragen, maar omdat hij niets gedaan kreeg, ging hij hem zelf bevrijden. Bij het horen hiervan ontstak Megabates in grote woede en liet zijn verontwaardiging aan Aristagoras blijken. Maar deze zei: “Waar bemoei jij je mee? Heeft Artafrenes jou niet gestuurd en opgedragen om mij te gehoorzamen en te varen waarheen ik beveel? Waarvoor al die ophef?”
Dat was Aristagoras’ reactie. Uit verbolgenheid hierover stuurde Megabates, toen de nacht was gevallen, mannen op een schip naar Naxos om de Naxiërs in te lichten over alles wat hen boven het hoofd hing.
Naxiërs alert
[34] De Naxiërs hadden er geen enkel vermoeden van dat die expeditie tegen hen gericht was.[3] Pas toen zij ervan hoorden, brachten zij meteen alles van de velden binnen de stad en sloegen voedsel en water op om voorbereid te zijn op een beleg. Zij zorgden ervoor dat de stadsmuur verstevigd werd.
Zij bereidden zich voor, alsof een oorlog voor hen dreigde. Toen de Perzen vanuit Chios met hun vloot naar Naxos waren overgestoken, stuitten zij op mensen die zich goed verschanst hadden en duurde het beleg vier maanden. Omdat het geld dat de Perzen bij zich hadden, was opgeraakt en Aristagoras zelf er veel op had toegelegd en het beleg nóg meer vergde, was het moment aangebroken om, na een fort voor de ballingen gebouwd te hebben, naar het vasteland af te druipen.
Oproep tot revolte
[35] Aristagoras kon zijn belofte aan Artafrenes niet waarmaken. Tegelijkertijd waren de uitgaven voor het leger die van hem werden gevraagd een zware last en kreeg hij het benauwd, nu het leger geen succes had geboekt en hij door Megabates hiervan de schuld kreeg; verder verwachtte hij dat hem de heerschappij over Milete zou worden afgenomen. Elk punt was voor hem een reden tot angst en hij overwoog een opstand. Uitgerekend op dat moment kwam uit Sousa de man met de tatoeage op zijn hoofd, gezonden door Histiaios, een sein aan Aristagoras om tegen de Perzische koning in opstand te komen.
Histiaios wilde Aristagoras duidelijk maken dat hij in opstand moest komen, maar kon op geen enkele andere wijze dit veilig doen, omdat de wegen gecontroleerd werden. Hij liet zijn trouwste slaaf het hoofd kaalscheren en tatoeëren en wachtte tot het haar was aangegroeid. Zodra dat was gebeurd, stuurde hij hem naar Milete met geen enkele andere opdracht dan, na aankomst in Milete, Aristagoras te verzoeken zijn haren af te scheren en op zijn hoofd te kijken. De tatoeages gaven, zoals eerder door mij aangegeven, het sein tot opstand.[4]
Histiaios deed dit, omdat hij zijn detentie in Sousa als zeer ongelukkig ervoer. Wanneer er een opstand zou komen, had hij goede hoop dat hij zou worden teruggestuurd naar het kustgebied. Als er niets veranderde in de situatie in Milete, rekende hij er helemaal niet op terug te keren.
[1] Verder onbekende aanlegplaats aan de zuidkust van Chios.
[2] Skylax blijkt een goede relatie, xe(i)nos (Gr. ξεῖνος) van Aristagoras te zijn en daarmee een belangrijk man.
[3] Dit moet in het jaar 496 voor Christus worden geplaatst.
[4] Een ingenieuze manier van geheime communicatie, maar vanwege de afhankelijkheid van het tempo van de haargroei geen snelle.