[93] Vóórdat hij bij de Istros kwam, onderwierp hij als eersten de Geten, die in hun eigen onsterfelijkheid geloven. De Thrakiërs namelijk die de Salmydessos[1] bezet houden en ten noorden van Apollonia en Mesambria hun woongebied hebben en bekend staan als Skyrmiaden en Nipseërs, gaven zich zonder slag of stoot over aan Dareios. De Geten daarentegen verzetten zich met domme hardnekkigheid en werden meteen tot slaaf gemaakt, terwijl zij de dapperste en meest onberispelijke Thrakiërs waren.
Salmoxis, de god
[94] Zij geloven als volgt in hun eigen onsterfelijkheid. Zij vinden niet dat zij zelf sterven, maar dat wie overlijdt, bij de god Salmoxis komt (je hebt ook mensen die diezelfde god Gebeleixis noemen).[2] Om de vier jaar sturen zij altijd iemand van hen, bij loting aangewezen, naar Salmoxis met instructies voor zaken die zij elke keer nodig hebben. Ze sturen de man zo op pad: enkelen van hen nemen een bepaalde positie in en houden drie speren vast, anderen hebben de man die naar Salmoxis gestuurd wordt, stevig bij zijn handen en voeten gegrepen, tillen hem de lucht in en laten hem op de speren terechtkomen. Wanneer hij doorboord wordt en doodgaat, lijkt het erop dat de god hen genadig is. Wanneer hij niet doodgaat, krijgt de bode de schuld en is hij volgens hen een slecht man, waarna zij een andere erop uitsturen. Zij geven hem, terwijl hij nog leeft, instructies.
Diezelfde Thrakiërs schieten hun pijlen naar de hemel tegen het onweer en de bliksem en uiten bedreigingen tegen de god, want zij denken dat er buiten hún god er geen andere is.
Salmoxis, de mens
[95] Ik begrijp echter van de Grieken die aan de Hellespont en de Pontos wonen, dat die Salmoxis een man was die als slaaf leefde op Samos, van Pythagoras wel te verstaan, zoon van Mnesarchos. Later, na zijn invrijheidstelling, heeft hij veel geld vergaard en is daarna naar zijn eigen land teruggekeerd. Omdat de Thrakiërs onder slechte omstandigheden leefden en primitief waren, heeft die Salmoxis, die er een Ionische levensstijl op nahield en verfijndere normen had dan de Thrakiërs (hij leefde onder de Grieken en met Pythagoras, niet de geringste denker onder de Grieken), een salon voor heren geopend. Daar bood hij de voornaamste burgers een slaapplaats,[3] gaf er party’s en openbaarde hen dat hijzelf noch zijn gasten noch al hun nakomelingen zouden sterven, maar op zo’n plek zouden terechtkomen waar zij altijd konden verblijven en alleen maar van het goede genieten.
In het huis waar hij deed en zei wat ik hierboven beschrijf, liet hij een onderaardse ruimte aanleggen. Hij verdween, toen die ruimte klaar was, uit het gezelschap van de Thrakiërs en daalde af naar de onderaardse ruimte om er zich drie jaar op te houden. Ze misten hem en waren verdrietig, omdat zij dachten dat hij dood was. Maar na drie jaar liet hij zich weer zien onder de Thrakiërs en zo kwam het, dat zij geloofden in de woorden van Salmoxis. Dat deed hij volgens hen.
Salmoxis en Pythagoras
[96] Het is niet zo dat ik, wat hem en zijn onderaardse ruimte betreft, het niet geloof of niet helemáál geloof: ik denk dat die Salmoxis vele jaren eerder dan Pythagoras heeft geleefd.[4] Of er een zekere Salmoxis echt heeft bestaan of door de Geten als plaatselijke god werd vereerd, dat vind ik wel best. Zij gingen in ieder geval, toen de Perzen hen vanwege een dergelijke opstelling hadden onderworpen, mee met de rest van het leger.
Aanbevolen literatuur
De relatie tussen Salmoxis en Pythagoras wordt nader belicht door Leonid Zhmud, Pythagoras’ northern connections: Zalmoxis, Abaris, Aristeas, in: The Classical Quarterly 2016, pp. 1-17.
[1] Kuststreek (met gelijknamige stad) aan de zuidwestelijke kust van de Zwarte Zee.
[2] Bij Plato (Charmides 156d) is Salmoxis god van de geneeskunst.
[3] De Griekse tekst vermeldt hier het werkwoord voor “herbergier zijn” (πανδοκεύειν).
[4] Pythagoras, de filosoof van Samos, leefde waarschijnlijk in de jaren 570-495 voor Christus.