[127] Nu de Perzen een leider hadden, stonden zij te trappelen om hun vrijheid te verkrijgen, zeker omdat zij zich al lange tijd ergerden aan de onderdrukking door de Meden. Astyages kwam erachter waarmee Kyros bezig was en stuurde een bode om hem bij zich te roepen, maar Kyros liet de bode als antwoord overbrengen dat hij zich bij hem zou melden eerder dan hijzelf verlangde. Toen Astyages dat te horen kreeg, bracht hij alle Meden onder de wapens en stelde als hun legeraanvoerder Harpagos aan. Het leek erop alsof hij door een god tot waanzin was gedreven, want hij was vergeten wat de man hem had aangedaan.
Nederlaag van de Meden
De Meden trokken ten strijde en raakten slaags met de Perzen. Sommigen van hen leverden echt strijd; dat waren allen die niet waren ingewijd in het plan. Anderen liepen over naar de Perzen. De meesten presteerden met opzet slecht en sloegen op de vlucht.
[128] Zodra Astyages te horen had gekregen dat zijn leger een schandelijke nederlaag had geleden, sprak hij dreigende taal uit tegen Kyros: “Toch zal het lachen Kyros vergaan.” Meer zei hij niet en liet de droomuitleggers onder de Magiërs, die hem hadden aangeraden Kyros vrij te laten, aan de paal rijgen.[1] Daarna bracht hij de Meden die in de stad waren achtergebleven onder de wapens, jong en oud. Met hen trok hij de stad uit en werd in een gevecht met de Perzen verslagen. Astyages werd zelf gevangen genomen en verloor ook de Meden die onder zijn aanvoering stonden.
Bespotting van Astyages
[129] Astyages, nu een krijgsgevangene, kreeg bezoek van Harpagos, die zich over hem vermaakte en hem bespotte. Het waren pijnlijke opmerkingen die hij maakte, vooral toen hij, met een verwijzing naar zijn eigen feestmaal waarbij hij hem trakteerde op het vlees van zijn zoon, hem vroeg hoe het was om na zijn koningschap slaaf te zijn. De ander keek hem aan en stelde op zijn beurt de vraag of hij vond dat het werk van Kyros zijn prestatie was. Harpagos vond het terecht zijn eigen prestatie, omdat hijzelf het plan had opgeschreven. Astyages van zijn kant wilde bewijzen dat hij het allerdommste en alleronrechtvaardigste schepsel was: dom, wanneer hij een ander aan de macht heeft geholpen, terwijl hij zelf koning kon worden, als de huidige situatie inderdaad door hemzelf in het leven was geroepen; onrechtvaardig, omdat hij vanwege het feestmaal de Meden in slavernij had gestort. Als het echt nodig was geweest iemand anders aan het koningschap te helpen in plaats van het zelf te verkrijgen, was het rechtvaardiger geweest dat voorrecht een Meed te gunnen dan een Pers. Nu zijn de Meden buiten hun schuld om slaven geworden in plaats van heersers.
Einde van een tijdperk
[130] Zo kwam er, na een regeerpeiode van 35 jaar, een einde aan het koningschap van Astyages. Zijn meedogenloze houding heeft de Meden ertoe bewogen zich aan de Perzen te onderwerpen, na 128 jaren, de periode van het bewind van de Skythen niet meegerekend, te hebben geheerst over Klein-Azië ten oosten van de rivier de Halys.[2] Later kregen ze er spijt van dat ze dit hadden gedaan en kwamen in opstand tegen Dareios. Hun opstand leidde ertoe dat ze in een gevecht werden verslagen en opnieuw werden onderworpen. Maar toen, in de tijd van Astyages, kwamen Kyros en de Perzen in opstand tegen de Meden en waren sindsdien heersers over Klein-Azië.
Kyros deed Astyages verder geen enkel kwaad, maar hield hem aan zijn zijde tot aan zijn dood. Zo kwam Kyros, na zijn geboorte en opvoeding, aan de macht en onderwierp later Kroisos, die hem had uitgedaagd, zoals eerder door mij is verteld.[3] Zo kwam het dat hij na Kroisos’ onderwerping de macht kreeg over heel Klein-Azië.
[1] Een zeer barbaarse vorm van kruisiging, want het slachtoffer werd levend een puntige paal door de anus tot aan de keel gestoken; ook Polykrates, tiran van Samos (vgl. boek 3, hfdst. 125), en opstandelingen van Barke (vgl. boek 4, hfdst. 202) ondergingen dat lot.
[2] Vreemde telling, want Deiokes, Fraortes, Kyaxares en Astyages hebben resp. 53 (zie hfdst. 102), 22 (zie hfdst. 102), 40 (zie hfdst. 106) en 35 jaar (zie hfdst. 130) geregeerd, bij elkaar opgeteld 150 jaar, maar de Skythen waren 28 jaar (zie hfdst. 106) heer en meester geweest in Klein-Azië tijdens het bewind van Kyaxares; het totaal aantal jaren van zuiver, Medische heerschappij moet 150 – 28 = 122 zijn.
[3] De episode over Kroisos’ pogingen tot expansie naar Perzië begint in hfdst. 71, maar is chronologisch gesproken pas hier op zijn plaats.