[75] Toen Themistokles’ standpunt het zou afleggen tegen dat van de Peloponnesiërs, verliet hij ongemerkt de vergadering en stuurde, eenmaal buitengekomen, per boot een man naar de legerbasis van de Perzen die hij had geïnstrueerd wat hij moest zeggen. Deze man heette Sikinnos en was de bediende van Themistokles en opvoeder van zijn kinderen.[1] Later, na al deze gebeurtenissen, heeft Themistokles hem Thespiër laten worden, toen de Thespiërs nieuwe burgers toelieten,[2] en hem een fortuin gegeven.[3]
Sikinnos spreekt tot de Perzen
Toen de man met zijn boot was aangekomen, sprak hij tegen de aanvoerders van de Perzen deze woorden: “Ik ben gestuurd door de legeraanvoerder van de Atheners buiten medeweten van de andere Grieken. Laat hij nou op de hand van de Perzische koning zijn en liever de Perzen zien overwinnen dan de Grieken. Ik moet berichten dat de Grieken in paniek verkeren en overwegen op de vlucht te slaan en dat voor jullie nu het moment daar is om een meer dan schitterende prestatie te leveren, tenzij… jullie hen laten ontsnappen. Ze zijn het niet met elkaar eens en zullen jullie niet langer tegenstand bieden. Jullie zullen hen op zee tegen elkaar zien vechten, want een deel van hen is op jullie hand, een ander deel niet.”[4]
Na hen zo te hebben ingelicht vertrok hij meteen.
Nachtelijke actie
[76] Omdat wat hen was meegedeeld hen aannemelijk klonk, brachten zij om te beginnen vele Perzen aan land op het eilandje tussen het vasteland en Salamis.[5] Verder trokken zij, toen het middernacht was geworden, met de westelijke vleugel in een omtrekkende beweging op naar Salamis; ook zij die gelegerd waren bij Keos[6] en Kynosoura trokken op en bezetten met hun schepen de zee-engte helemaal tot Mounychia.[7]
Dit is de reden waarom zij de schepen lieten optrekken: zij wilden natuurlijk de Grieken niet de gelegenheid geven om te vluchten, maar hen bij Salamis insluiten en straffen voor de gevechtsacties bij Artemision. Zij lieten onderdelen van het Perzische leger op het eilandje, dat Psyttaleia heet, aan land gaan. Het was hun bedoeling om er de ene groep te redden en de andere uit te schakelen, omdat, wanneer het tot een zeegevecht zou komen, juist daar de mensen en de wrakstukken zouden aanspoelen. Het eiland lag immers op de weg, waar het zeegevecht zou plaatsvinden.
Wat zij deden, gebeurde in stilte om niet door hun tegenstanders ontdekt te worden en zij troffen die voorbereidingen ’s nachts zonder een moment te slapen.[8]
Voorspelling van Bakis
[77] Van orakels kan ik niets anders beweren dan dat zij waar zijn. Als zij duidelijke taal spreken, wie ben ik, geconfronteerd met de volgende feiten, om ze te verachten?
“Wanneer ze de heilige landtong van Artemis met gouden zwaard
door schepen hebben verbonden met het aan zee liggende Kynosoura,
na met ziedend verlangen schitterend Athene te hebben verwoest,
zal stralende Dike sterke Koros, zoon van Hybris, beteugelen,
die vurig smacht en denkt dat alles zich naar hem schikt.
Brons zal zich met brons mengen en Ares zal met bloed
de zee kleuren. Dán breekt voor Griekenland de dag van de bevrijding aan
dankzij wijd en zijd donderende Kronides en machtige Nike.”
Afgaande op zulke woorden en zo’n duidelijke boodschap van Bakis[9] durf ikzelf niet orakelspreuken tegen te spreken noch accepteer ik tegenspraak van anderen.
[1] Het is niet bekend welke landsaard Sikinnos had (hij wordt ook in hfdst. 110 genoemd); mogelijk was hij een tot slaaf gemaakte Pers en om die reden een nuttige tolk voor Themistokles.
[2] Vele Thespiërs waren samen met Leonidas bij Thermopylai gesneuveld (boek 7, hfdst. 222) en het Perzische leger had in zijn opmars Thespis verwoest (zie hfdst. 50); voor de slag bij Plataiai in 479 voor Christus konden de Thespiërs nog hun laatste 1800 man inzetten (boek 9, hfdst. 30).
[3] Het burgerschap van Thespis hield toedeling van een stuk grond in; Themistokles gaf hem daarnaast een som geld.
[4] Afgezien van Themistokles’ gezindheid is er aan Sikinnos’ boodschap geen woord gelogen.
[5] Psyttaleia (Gr. Ψυτταλεία), verderop in de tekst genoemd.
[6] Verder onbekende locatie; in ieder geval niet het eiland Keos, een van de Kykladische eilanden, maar wellicht een gelijknamig eilandje (huidig Nisida Atalanti) tussen Psyttaleia en Salamis in.
[7] Heuvel (in 511 vC op last van Hippias gefortificeerd) ten zuidwesten van Athene gelegen aan de kust bij de haven Peiraieus; met de actie werd de zee-engte over de volle breedte afgesloten.
[8] De insinuatie is helder: de Perzen kwamen niet uitgerust voor de zeeslag.
[9] Algemene benaming voor “ziener” (vgl. hfdst. 20, opm. 4).