[138] Dit vond plaats vele jaren later, ver na de expeditie van de Perzische koning. Ik pak de draad op van mijn eerdere verhaal.[1] De legertocht van de Perzische koning was in naam gericht tegen Athene, maar gold heel Griekenland. De Grieken kwamen ver van tevoren tot dit inzicht, maar handelden niet als collectief. Sommigen onder hen gaven de Pers land en water[2] en waren vol vertrouwen dat deze hen niets akeligs zou aandoen. Anderen, die dat niet deden, raakten in paniek, nu het vaststond dat het aantal operationele schepen in Griekenland dat het tegen de aanvaller kon opnemen, tekortschoot en de meesten zich niet in de oorlog wilden storten en bereidwillig de kant van de Perzen kozen.
Atheense tegenstand
[139] Op dit punt gekomen voel ik mij genoodzaakt een statement te doen die bij de meeste mensen niet in goede aarde zal vallen.[3] Desondanks zal ik mij niet ervan weerhouden te vertellen hoe de realiteit er volgens mij uitziet. Als de Atheners uit angst voor het dreigende gevaar uit hun eigen land waren gevlucht of in het andere geval – niet vluchten, maar blijven – zichzelf hadden overgegeven aan Xerxes, zou er niemand zijn geweest die het had geprobeerd op zee aan de Perzische koning tegenstand te bieden.
Rol van de Peloponnesiërs
Als nu op zee niemand tegenstand bood, zou op het vasteland misschien het volgende scenario zich hebben afgespeeld. De Peloponnesiërs zouden, ook al hadden zij vele barricades langs de Isthmos opgeworpen, door hun bondgenoten in de steek zijn gelaten en er alleen voor komen staan, niet omdat deze dat wilden, maar omdat ze niet anders konden en ze, stad na stad, door de oorlogsvloot van de Perzen zouden worden overmeesterd. In dat isolement hadden de Peloponnesiërs grandiose daden verricht en waren zij een eervolle dood tegemoetgegaan. Dat zou hun lot zijn geweest óf zij zouden op tijd een vergelijk met Xerxes zijn gekomen, wanneer zij ook de rest van de Grieken de kant van de Perzen zagen kiezen. In beide gevallen zou dan Griekenland in Perzische handen zijn gekomen.
Atheners, de redders
Ik kan niet achterhalen wat het nut zou zijn geweest van de barricades die langs de Isthmos waren opgeworpen, als de Perzische koning controle had over de zee. Wie nu beweert dat de Atheners de redders van Griekenland waren, heeft zeker een punt. Welke keuze zij ook hadden gemaakt, het zou de doorslag geven. De keuze viel voor een Griekenland dat het overleefde en vrij was, en ná de goden waren zij het die alles wat er restte van Griekenland en niet de kant van de Perzen had gekozen, inspireerden en de Perzische koning terugdreven. Er waren ook geen onheilspellende voorspellingen uit Delfi gekomen die hen angst aanjoegen en ertoe bewogen Griekenland te verlaten. Zij bleven op hun post en gingen ermee door de aanvaller van hun land op te wachten.
Raadpleging van het orakel
[140] De Atheners hebben natuurlijk wel gezanten naar Delfi gestuurd en waren zover zich door het orakel te laten adviseren.[4] Toen zij op het heilige terrein de rituele handelingen hadden volbracht, namen zij in de tempel plaats en de Pythia,[5] die Aristonike heette, deed de volgende orakelspreuk:
“Stakkers! Waarom treuzelen jullie? Vlucht naar de landsgrens en verlaat
je huizen en de hoge toppen van je stad, zo rond als een wiel.
Noch het hoofd noch het lichaam blijft intact;
ook niet de uiteinden, voeten en handen, en wat in het midden zit,
blijven over. Het is een en al ellende. De stad stort ineen
door vuur en felle Ares[6] die de uit Syria[7] afkomstige wagen voor zich uitdrijft.
Hij zal ook vele andere burchten te gronde richten en niet alleen die van jou.[8]
Talloze tempels van de onsterfelijken zal hij aan het verterende vuur geven
die er nu nog wel staan, badend in het zweet,
bevend van angst.[9] Van de hoogste daken
is donker bloed neergestroomd, een aankondiging van onvermijdelijk onheil.
Vooruit, ga weg uit deze heilige ruimte[10] en dompel je ziel in het kwaad.”
[1] Hoofdstukken 134 t/m 137 zijn dus later ingelast.
[2] Net als in hoofdstukken 32 en 133 symboliek voor onvoorwaardelijke overgave.
[3] Een van de weinige instanties waarin de schrijver zijn persoonlijke mening geeft.
[4] Het raadplegen van het orakel vergde tijd; de schrijver doet het voorkomen alsof de Atheners de urgentie ervan, gezien Xerxes’ opmars in Thessalia, ver van tevoren inzagen.
[5] De priesteres die, in trance en gezeten op een driepoot,als een soort intermediair de boodschap van de god Apollo ‘vertaalde’ in een gedicht in daktylische hexameters.
[6] De god van de oorlog (Gr. Ἄρης), bij de Romeinen Mars, wordt voorgesteld als een ontketende furie.
[7] Generieke benaming voor het Midden-Oosten.
[8] Met het enkelvoud wordt Athene zelf bedoeld.
[9] Bedoeld worden de godenbeelden; temperatuurswisselingen en aardschokken deden het voorkomen alsof deze zweetten en beefden, wat als een slecht voorteken werd opgevat.
[10] De gezanten bevinden zich in het adyton (Gr. ἄδυτον), het centrale gedeelte van de tempel, en zijn, besmet als zij zijn door het aanstaande onheil, niet welkom.