[44] Tegen deze Polykrates nu, die op alle fronten successen boekte, voerden de Lakedaimoniërs een militaire actie uit op uitnodiging van de Samiërs die later Kydonia op Kreta hebben gesticht.[1] Polykrates stuurde buiten weten van de Samiërs om een heraut naar Kambyses, zoon van Kyros, toen deze bezig was een leger op de been te brengen tegen Egypte, en vroeg hem om naar hem op Samos gezanten te sturen en om militaire hulp te vragen.
Tegenstanders weggestuurd
Toen Kambyses hiervan hoorde stuurde hij met plezier gezanten naar Samos met het verzoek aan Polykrates om samen met hem een vloot tegen Egypte te sturen. Polykrates selecteerde burgers van wie hij het meest vermoedde dat zij bereid waren tot een opstand[2] en stuurde hen op weg op veertig slagschepen. Hij liet Kambyses wel weten dat hij ze niet weer terug hoefde te sturen.
[45] Volgens sommigen zijn de door hem gestuurde Samiërs niet in Egypte aangekomen. Toen zij op hun vaart in de wateren van Karpathos waren gekomen, hielden zij overleg en besloten niet verder te varen. Anderen beweren dat ze Egypte hadden bereikt en onder bewaking werden gesteld, maar vervolgens op de vlucht zijn geslagen. Toen ze naar Samos terugvoeren, is Polykrates hen met schepen tegemoetgevaren en heeft hij met hen een gevecht geleverd. De terugkerende Samiërs waren de winnaars[3] en landden op het eiland, maar daar werden zij in een gevecht op land verslagen en voeren daarom naar Lakedaimon.
Polykrates blijft aan de macht
Je hebt ook mensen die zeggen dat Polykrates door de Samiërs uit Egypte werd verslagen, maar die bewering is mijns inziens onjuist. Ze hadden immers helemaal niet een beroep op de Lakedaimoniërs hoeven doen, áls het al zo is dat ze in staat waren om Polykrates tot overgave te dwingen. Het is verder niet logisch dat de man die over een groot aantal huursoldaten en boogschutters beschikte, verslagen werd door een handvol terugkerende Samiërs.[4] De vrouwen en kinderen van de burgers die Polykrates onder de duim hield, had hij in de scheepsloodsen laten samendrijven en hield ze achter de hand om, mochten zij inderdaad overlopen naar de Samiërs die terugkwamen, ze met scheepsloods en al aan het vuur prijs te geven.
Sparta helpt de Samiërs
[46] Toen de door Polykrates verdreven Samiërs in Sparta waren aangekomen, kwamen zij op audiëntie bij de bestuurders en voerden uitgebreid het woord, omdat zij flink in nood zaten. Tijdens de eerste audiëntie gaven de Spartanen als antwoord dat ze vergeten waren wat er aan het begin was gezegd en niet begrepen wat er aan het eind werd gezegd. Later, op een tweede audiëntie, zeiden zij niets anders dan dat in de zak, die zij bij zich hadden, hoognodig meel moest.[5] De Spartanen antwoordden dat dat met die zak overdreven was. Toch besloten ze hen te helpen.
Geschenken
[47] Daarop troffen de Lakedaimoniërs voorbereidingen en ondernamen een militaire actie tegen Samos. Volgens de Samiërs wilden ze een vriendendienst terugbetalen, omdat zij vroeger hen met schepen hadden gesteund tegen de Messeniërs.[6] Daarentegen beweren de Lakedaimoniërs dat zij niet zozeer vanwege een verzoek om hulp van de Samiërs een militaire actie ondernamen, maar omdat zij hen wilden bestraffen voor de roof van het mengvat dat zij voor Kroisos met zich meebrachten,[7] en het pantser dat Amasis, farao van Egypte, hen als geschenk had gestuurd.
Het pantser, dat van linnen was en waarin talrijke figuren geweven waren, hadden de Samiërs namelijk een jaar vóór het mengvat buitgemaakt. Het had versieringen van goud en houtwol.[8] Elke draad van het pantser maakt het bijzonder. Zo fijn als het is, bevat het 360 draden die duidelijk te zien zijn. Je hebt een vergelijkbaar exemplaar dat door Amasis aan Athena in Lindos is gewijd.[9]
[1] Dat waren dus opstandelingen tegen het regime van Polykrates; overigens bestond de stad al in Minoïsche tijd.
[2] Het zullen leden van oligarchische families zijn geweest die door Polykrates waren geselecteerd; tirannen zochten meestal steun en legitimatie bij de lagere bevolkingsklassen.
[3] In dat geval heeft Polykrates hen onderschat en hen niet met zijn volledige vloot bestreden of waren zijn fregatten domweg niet opgewassen tegen de slagschepen (vgl. hfdst. 39).
[4] Dit is in tegenspraak met wat hiervoor (zie eind hfdst. 44) is verteld; een slagschip (triēres) telde een bemanning van 200 man en de Samiërs zijn met 40 slagschepen naar Egypte gestuurd, i.e. 8000 manschappen!
[5] M.a.w. die paar woorden volstonden om de Spartanen te overtuigen; het tonen van de zak was niet nodig geweest.
[6] Een verwijzing naar de (tweede) Messeense oorlog, een gevaarlijk moment in de geschiedenis van Sparta; slechts op één andere plek wordt in het werk van de schrijver hierover gesproken (zie boek 5, hfdst. 49).
[7] Dit mengvat was bedoeld als geschenk voor Kroisos, waarmee de Lakedaimoniërs het bondgenootschap met de Lydische koning wilden bekrachtigen, en is uiteindelijk spoorloos verdwenen (zie boek 1, hfdst. 70).
[8] Dit is wschl. een omschrijving voor katoen.
[9] Over dit pantser en andere wijgeschenken van Amasis is uitgebreid geschreven in boek 2, hfdst. 182.