[67] Zij nu meenden te weten dat Kyros’ zoon Smerdis koning was geworden, zeker omdat Prexaspes bij hoog en laag ontkende Smerdis te hebben gedood. Het was voor hem gevaarlijk na het overlijden van Kambyses toe te geven dat Kyros’ zoon door hem eigenhandig om het leven was gebracht. Na de dood van Kambyses was de Magiër, door zich voor te doen als zijn naamgenoot Smerdis, zoon van Kyros, de resterende zeven maanden van diens achtste regeringsjaar onbedreigd koning. Tijdens die maanden bracht hij grote dingen tot stand die voor zijn onderdanen zo gunstig uitpakten, dat allen in Klein-Azië het als een gemis voelden, toen hij was overleden, behalve de Perzen zelf. De Magiër had namelijk naar elk volk waarover hij het bewind voerde, boodschappers gestuurd en een drie jaar lange vrijstelling van militaire dienst en belastingen laten afkondigen.
[68] Die afkondiging kwam direct toen hij aan de macht kwam. Na zeven maanden werd hij echter op de volgende wijze ontmaskerd. Otanes was de zoon van Farnaspes en deed met zijn afkomst en bezittingen niet onder voor welke Pers dan ook. Deze Otanes was de eerste die vermoedde dat de Magiër niet Kyros’ zoon Smerdis was, maar wie hij wél was. Hij kwam tot zijn conclusie, omdat de man de burcht[1] niet verliet en hij niemand van de belangrijke Perzen uitnodigde om hemzelf te spreken.
Faidyme, dappere dochter
Zijn argwaan bracht hem ertoe het volgende te doen. Kambyses was met zijn dochter, die Faidyme heette, getrouwd. Zij was dezelfde die toen de vrouw van Smerdis werd en maakte deel uit van zijn harem net als alle andere vrouwen van Kambyses. Otanes nu stuurde een bericht naar die dochter van hem en vroeg wie de man was met wie zij de nachten doorbracht. Was dat Kyros’ zoon Smerdis of iemand anders? Haar antwoord daarop was dat zij hem niet kende. Kyros’ zoon Smerdis had zij nooit gezien en zij wist ook niet wie de man was met wie zij samenleefde.
Otanes stuurde nog een keer een bericht waarin hij zei: “Als jij Kyros’ zoon Smerdis niet kent, vraag dan Atossa wie de man is met wie zijzelf en jij samenleven. Zij moet toch haar eigen broer beslist kennen.” De dochter reageerde hierop als volgt: “Ik heb niet de mogelijkheid Atossa te spreken en kan geen andere vrouw ontmoeten die samen met mij hier verblijft. Meteen nadat die man, wie hij ook is, de macht had overgenomen, heeft hij ons uit elkaar gehaald en eenieder een andere plek gegeven.”[2]
[69] Toen Otanes dat hoorde werd hem het een en ander duidelijker. Hij stuurde voor de derde keer een bericht naar haar, waarin dit stond: “Lieve dochter, jij, die van goede komaf bent, moet je blootstellen aan gevaren, zoals van jou door jouw vader verwacht wordt. Als het niet Kyros’ zoon Smerdis is, maar iemand over wie ik mijn vermoedens heb, zal hij niet zomaar vrijuitgaan door met jou het bed te delen én de macht over de Perzen te hebben, maar daarvoor gestraft worden. Doe nu het volgende. Wanneer hij bij jou in bed ligt en jij merkt dat hij slaapt, voel dan aan zijn oren. Als hij die blijkt te hebben, leef je – zeker weten – samen met Kyros’ zoon Smerdis. Zo niet, dan leef je samen met de Magiër Smerdis.”
Smerdis ontmaskerd
In het bericht dat zij als antwoord hierop stuurde, zei Faidyme groot gevaar te zullen lopen, als zij dat deed. Mocht hij inderdaad geen oren hebben en zij bij het betasten betrapt worden, wist zij zeker dat hij haar uit de weg zou laten ruimen. Tóch zou zij het doen. Zij beloofde voor haar vader tot die actie over te gaan. Toen Kyros, zoon van Kambyses, aan de macht was, heeft deze de oren van die Magiër Smerdis laten afsnijden om een niet misselijke reden.
Die Faidyme nu, dochter van Otanes, deed alles wat zij haar vader had beloofd. Toen het haar beurt was om zich bij de Magiër te melden (bij de Perzen voegen de vrouwen zich beurtelings bij hun mannen),[3] kwam zij bij hem in bed liggen en voelde aan zijn oren, toen de Magiër in diepe slaap verkeerde. Zij kwam er moeiteloos en snel achter dat de man geen oren had en zodra de dag was aangebroken, stuurde zij haar vader een bericht met een beschrijving van wat zij had meegemaakt.
Complot van zeven
[70] Otanes had Aspathines[4] en Gobryas, zeer prominente Perzen die van hem het volste vertrouwen genoten, erbij gehaald en hen de hele kwestie uitgelegd. Zijzelf hadden al zo hun vermoedens, maar nu Otanes er verslag van had gedaan, geloofden zij hem op z’n woord. Ze besloten elke Pers die door hen het meest werd vertrouwd, bij hun plan te betrekken. Otanes schoof Intafrenes naar voren, Gobryas Megabyxos, Aspathines Hydarnes.
Nu zij met hun zessen waren, kwam Dareios, zoon van Hystaspes, uit Perzië (zijn vader was daar immers gouverneur)[5] om zich bij hen in Sousa te voegen. Toen hij zich bij hen had gemeld, besloten de zes Perzen ook Dareios bij hun plan te betrekken.
[1] Het paleis of koninklijk fort, βασιλήιον τεῖχος (zie hfdst. 74).
[2] De vrouwen werden dus onder toezicht geplaatst en welhaast in strenge detentie; het is nog een wonder dat Faidyme nog met haar vader kon communiceren.
[3] Dit is volledig conform het toenmalig regiem in harems bij de oosterse volkeren.
[4] Op de Behistuninscriptie wordt hij niet als mede-opstandeling genoemd; de schrijver lijkt hem te verwarren met de drager van de pijlenkoker Aspacana, ‘paardenliefhebber’, zoals hij daar wordt genoemd.
[5] Dit is onnauwkeurig; op de Behistuninscriptie wordt Hystaspes genoemd als gouverneur, ‘satraap’, van het gebied van de Parthen.