[136] Volgens de priesters is na Mykerinos Asychis farao van Egypte geworden, de man die het poortgebouw voor Hefaistos heeft laten bouwen dat naar het oosten toe is gericht en het allermooiste en -grootste is. Alle poortgebouwen hebben wel uitgehouwen figuren en nog eens zeer vele opvallende bouwkundige details, maar dat gebouw heeft verreweg de meeste daarvan.
Economisch verval
Ze vertelden dat tijdens zijn heerschappij er sprake was van economische malaise[1] en dat in Egypte een wet werd aangenomen dat je door het lijk van je vader in onderpand te geven een lening kon krijgen. Boven op die wet werd er nóg een in werking gesteld waardoor de verstrekker van de lening ook een volledige claim had op de grafkamer van de schuldenaar en de gever van dat onderpand de sanctie wachtte dat, indien hij de lening niet bereid was terug te betalen, hijzelf na zijn dood geen recht had op bijzetting in het familiegraf of dat van iemand anders en dat gold ook voor al zijn verwanten, wanneer die waren overleden.
Een piramide van bakstenen
Deze farao wilde degenen die vóór hem farao van Egypte zijn geworden overtreffen en liet ter nagedachtenis een piramide na die hij van baksteen had laten maken. Daarop is in marmer een inscriptie ingebeiteld met het volgende als inhoud: “Kijk niet neer op mij[2] door een vergelijking met de piramides van steen. Ik overtref ze net zoveel als Zeus de andere goden. Door een paal diep in een meer te steken verzamelden ze wat er aan modder aan de paal kleefde, trokken er bakstenen van en hebben me op zo’n manier gebouwd.”
Dat was alles wat hij gepresteerd heeft.
Ethiopische overheersing
[137] Na hem werd een blinde uit de stad Anysis farao en hij heette ook Anysis. Tijdens zijn heerschappij werd Egypte door een grote krijgsmacht van Ethiopiërs en hun koning Sabakos aangevallen. Die blinde zocht zijn toevlucht in de moerassen en de Ethiopiër heerste vijftig jaar over Egypte waarin hij het volgende presteerde. Wanneer een Egyptenaar een misdrijf had begaan, wilde hij niemand van hen doden, maar veroordeelde eenieder naar de zwaarte van het misdrijf en droeg hem op een dam op te werpen bij zijn eigen stad waar iedere delinquent vandaan kwam.
Gevecht tegen het water
Zo kwam het dat de steden nog hoger kwamen te liggen. Eerst waren deze verhoogd door de kanaalbouwers in de tijd van farao Sesostris, maar onder de Ethiopiër werden ze daarna pas echt hoog. Waar andere steden in Egypte hoog kwamen te liggen, werd volgens mij de stad bij Boubastis het meest opgehoogd, waar ook de meest bijzondere tempel van Boubastis staat. Andere tempels zijn groter en rijker uitgevoerd, maar deze is een lust voor het oog. Boubastis heet in het Grieks Artemis.
De tempel van Boubastis
[138] Haar tempel ziet er als volgt uit. Afgezien van de ingang is het een en al eiland. Vanuit de Nijl komen kanalen[3] daarop uit zonder met elkaar verbonden te zijn. Elk kanaal mondt uit bij de ingang van de tempel, maar de een stroomt er aan de ene kant om heen, de andere aan de andere kant. Elk heeft een breedte van meer dan dertig meter[4] en ligt door bomen in de schaduw.[5] Het poortgebouw is meer dan achttien meter[6] hoog en versierd met prachtige, bijna drie meter[7] hoge figuren. De tempel bevindt zich midden in de stad. Je kunt eromheen lopen en hem beneden zien liggen. Omdat de stad flink is opgehoogd en de tempel er nog steeds bijligt zoals hij vroeger is gebouwd, kun je er een blik op werpen.[8] Daaromheen loopt een muur waarop figuren zijn uitgebeeld. Binnenin heb je een bos dat met grote bomen is aangeplant rondom een groot heiligdom, waarin zich het godenbeeld bevindt.
De tempel meet 185 meter[9] zowel in de lengte als in de breedte. Tegenover de ingang ligt een weg geplaveid met stenen die ongeveer 550 meter lang en 120 meter[10] breed is en over de markt naar het oosten voert. Links en rechts van de weg staan bomen die tot in de hemel reiken. De weg loopt naar de tempel van Hermes.[11] Zo zit het dus met die tempel.
[1] De brontekst maakt melding van ‘afwezigheid van geldverkeer’ (Gr. ἀμειξίη χρημάτων).
[2] Het grafmonument zelf spreekt tot de voorbijganger, wat niet ongebruikelijk is in de oudheid (vgl. talloze Romeinse grafstenen).
[3] Uit het vervolg blijken het twee kanalen te zijn geweest.
[4] Om precies te zijn 100 voet, pous (Gr. ποῦς); een pous is een lengtemaat van 31 cm.
[5] Het moeten zeer hoge bomen zijn geweest, wil het water in de kanalen volledig in de schaduw liggen (vgl. de beschrijving aan het einde van dit hfdst.); het zullen vooral de oevers zijn geweest waarop door de schaduw het aangenaam toeven was.
[6] Om precies te zijn 10 vadem, orguia (Gr. ὀργυιά); een orguia is een lengtemaat van 1,85 m.
[7] Om precies te zijn 6 el, pechys (Gr. πῆχυς); een pechys is een lengtemaat van 46 cm.
[8] De ophoging van de stad werd veroorzaakt door herbouw van vervallen huizen bovenop het oude straatniveau (ook in de Middeleeuwen een vaak voorkomend verschijnsel); een tempel uit een voorgaande periode en doorgaans steviger gebouwd kwam hierdoor lager te liggen ten opzichte van de overige bebouwing.
[9] Exact een stadion (Gr. στάδιον), een lengtemaat van 185 m.
[10] Resp. drie stadia, i.e. 555 m. (vgl. vorgaande opm.), en vier plethra, i.e. 124 m. (een plethron, Gr. πλέθρον, is een lengtemaat van 31 m.).
[11] Hermes werd gelijkgesteld aan de Egyptische god Thot; het staat overigens niet vast dat het om deze godheid gaat.