[129] Toen de belangrijke dag van het huwelijksdiner was aangebroken waarop Kleisthenes zou bekendmaken op wie uit alle kandidaten zijn keuze viel, had hij honderd runderen in een offerceremonie laten slachten[1] en zijn gasten en de inwoners van Sikyon op een feest getrakteerd. Na de maaltijd hielden de huwelijkskandidaten een wedstrijd in zang en dans en speeches.
Hippokleides kandidaat af
De wijn bleef maar rondgaan[2] en Hippokleides trok flink de aandacht, toen hij de hoboïst[3] vroeg een melodie met een lekkere ‘beat’ te spelen. Deze gaf gehoor aan het verzoek en Hippokleides zette een dans in. Hij had er op een of andere manier zelf schik in, maar Kleisthenes bezag het geheel en fronste zijn wenkbrauwen. Na een korte pauze vroeg Hippokleides iemand om een tafel binnen te brengen en toen die was binnengebracht,[4] maakte hij er eerst Lakonische danspassen op en daarna Attische.[5] De derde keer ging hij met z’n hoofd op de tafel staan en zwaaide met z’n benen.
Bij de eerste en tweede dans hield Kleisthenes, die gruwde bij de gedachte dat Hippokleides ooit zijn schoonzoon zou worden, gezien dat onbeleefde gehuppel, zich in, want hij wilde niet tegen hem uitvallen. Maar toen hij hem met z’n benen zag zwaaien, kon hij zich niet langer inhouden en zei: “Zoon van Teisandros, je hebt het huwelijk echt verdanst.” Het antwoord dat Hippokleides gaf, luidde: “Dat zal Hippokleides een rotzorg zijn.”[6] Daar nu komt dit spreekwoord vandaan.[7]
Kleisthenes’ keuze
[130] Kleisthenes vroeg om stilte en zei tot het publiek het volgende: “Mannen die naar de hand van mijn dochter dingen, ik acht jullie allen hoog. Kon ik maar jullie een genoegen doen door noch één van jullie uit te verkiezen, noch de rest af te wijzen. Dat gaat niet, want het is onmogelijk de wens van eenieder te vervullen, als ik de bruidegom bepaal voor één meisje. Aan eenieder van jullie die voor het huwelijk wordt afgewezen, geef ik een talent zilver[8] als dank voor jullie verlangen mijn kind te huwen en mijn dochter Agariste schenk ik, de Atheense wetten in acht nemend, als vrouw aan… Megakles, zoon van Alkmeon.” Megakles zei de verloving te accepteren en de twee werden door Kleisthenes in de echt verbonden.
[131] Dat gebeurde allemaal rond de verkiezing van de huwelijkskandidaat en zo kwam het dat de Alkmeoniden overal in Griekenland bekendheid kregen. Uit het huwelijk werd Kleisthenes geboren, de man die de fylai[9] inrichtte en de Atheners de democratie bracht; hij droeg de naam van zijn grootvader van moederskant uit Sikyon. Hij en Hippokrates waren de zonen van Megakles. Hippokrates was de vader van een andere Megakles en een andere Agariste, die genoemd werd naar Kleisthenes’ dochter Agariste. Zij trad in het huwelijk met Xanthippos, zoon van Arifron, en kreeg, toen zij zwanger was, tijdens haar slaap een droom waarin zij beviel van een leeuw.[10] Enkele dagen later schonk zij Xanthippos een zoon: Perikles.[11]
Aanbevolen literatuur
Hippokleides’ dans op tafel en de daaruit voortkomende uitdrukking zijn een onderdeel van een monografie over de Panatheense Spelen (Panathenaia) door Brian M. Lavelle, Hippokleides, the ‘Dance’, and the Panathenaia, in: Greek, Roman, and Byzantine Studies vol. 54 (2014), pp. 313–341.
[1] Het offer van honderd runderen, een zgn. hekatombe (Gr. ἑκατόμβη), werd slechts bij bijzondere gelegenheden gebracht.
[2] Het feestmaal werd naar goed Grieks gebruik voortgezet in een drinkfestijn, een symposion (Gr. συμπόσιον), waar tussen het drinken door (vaak zelf gecomponeerde) liederen werden gezongen en gedebateerd werd over een vooraf afgesproken thema.
[3] D.w.z. de bespeler van de ‘dubbele buis’, diaulos (Gr. δίαυλος).
[4] Eettafels zoals bij ons kenden de Grieken in de oudheid niet; eten werd opgediend op kleinere, bijzettafeltjes; Hippokleides vroeg dus om een steviger soort tafel met vier poten.
[5] Strakke danspassen (in Spartaanse marsritme wellicht) werden gevolgd door losbandige.
[6] Hippokleides heeft dus niet voldaan aan de eis van ‘goed gedrag’, zoals geformuleerd aan het begin van hfdst. 128.
[7] Deze woorden gebruikte een Griek (in ieder geval een Athener) om aan te geven dat iets hem niets kon schelen; de etiologische verklaring van het spreekwoord maakt het verhaal bijna fictief.
[8] Dat zou omgerekend naar de huidige zilverprijs van € 0,69 per gr. (stand januari 2022) al gauw om een bedrag gaan van meer dan € 18.000,-; Kleisthenes schonk de 12 afgewezen huwelijkskandidaten dus bij elkaar omgerekend meer dan € 215.000,-!
[9] Van een oorspronkelijk klein aantal bestaande stammen, fylai (Gr. φύλαι), heeft Kleisthenes er tien nominale gemaakt om zo een werkbare verdeling van het electoraat te krijgen.
[10] In boek 5, hfdst. 92, voorspelt het orakel dat Eëtion en Labda een “leeuw” als kind zullen krijgen, Kypselos, de latere tiran van Korinthe.
[11] Dit is de enige (!) keer dat de schrijver deze Atheense staatsman vermeldt.