[1] Alexandros deed na zijn terugkeer aan Mardonios verslag van de reactie van de Atheners, waarop deze meteen uit Thessalia vertrok en z’n leger richting Athene leidde. Onderweg lijfde hij telkens mensen in voor zijn leger. De Thessalische leiders[1] hadden helemaal geen spijt van hun eerdere acties en moedigden de Perzen nog meer aan. Thorax van Larisa[2] had Xerxes op zijn vlucht geëscorteerd en bood nu onverholen Mardonios vrije doorgang naar Griekenland.
Thebanen gastvrij
[2] Toen het leger op zijn mars in Boiotia kwam, wilden de Thebanen Mardonios daar laten halthouden en toonden hun goede bedoelingen door te stellen dat er geen geschikter gebied was dan dat van hun om er een kamp op te slaan. Ze wilden niet dat hij verder ging, maar vanuit die positie eraan werkte om Griekenland zonder slag of stoot te onderwerpen. Als het op spierballen aankomt, is het lastig zelfs met z’n allen Grieken te verslaan, omdat zij een collectief zijn en dat al eerder hebben laten zien. “Als je zult doen wat wij adviseren,” zeiden zij stellig, “zul je moeiteloos de hand leggen op al hun strategische plannen. Stuur geld naar de machthebbers in de steden en zaai daarmee tweespalt in Griekenland.[3] Daarna zul je hen, die jou niet steunen, gemakkelijk met de hulp van je medestanders neerslaan.”
Mardonios gaat voor succes
[3] Dat was hun advies, maar Mardonios ging daar niet op in. Een sterk verlangen Athene voor een tweede keer in te nemen had zich stilaan van hem meester gemaakt: hij was niet alleen een stijfkop, maar zou en moest ook met vuursignalen via de eilanden[4] de koning in Sardes berichten over zijn verovering van Athene. Toen hij Attika bereikte, trof hij er geen Atheners aan.[5] Hij kreeg te horen dat de meesten van hen bij Salamis aan boord van hun schepen waren en nam de stad in zonder inwoners. Negen maanden lagen er tussen de eerste verovering door de Perzische koning en de tweede door Mardonios.[6]
Vredesvoorstel
[4] Na zijn aankomst in Athene stuurde Mardonios Mourychides,[7] een man uit de Hellespont, naar Salamis met dezelfde voorstellen die ook Alexandros uit Makedonia aan de Atheners had overgebracht. Hij deed die voor de tweede maal, ook al kende hij de vijandige opstelling van de Atheners. Hij verwachtte dat ze hun halsstarrige houding zouden laten varen, nu al het Attische land bezet en in zijn handen was. Dat was voor hem de reden om Mourychides naar Salamis te sturen.
Lykides gestenigd
[5] Hij verscheen voor de raad en bracht de woorden van Mardonios over. Een van de raadsleden, Lykides, diende een motie in om het voorstel dat Mourychides hen deed te aanvaarden (volgens hem het beste wat ze konden doen) en het ter goedkeuring aan de volksvergadering voor te leggen.[8] Hij deed dat voorstel, omdat hij door Mardonios was omgekocht of omdat hij er écht achter stond. Onmiddellijk ontstond er commotie onder de Atheners, zowel raadsleden als mensen die buiten stonden,[9] want toen ze van de motie hoorden, omsingelden zij Lykides en doodden hem met een regen van stenen. De man uit de Hellespont lieten ze ongedeerd gaan.[10]
De opschudding rond Lykides ging niet ongemerkt voorbij aan de vrouwen van de Atheners op Salamis. De een spoorde de andere aan en ze grepen elkaar bij de arm, gingen uit eigen beweging naar de woning van Lykides[11] en doodden z’n vrouw en kinderen door ze te stenigen.
[1] D.w.z. de stamhoofden van de diverse steden en streken in Thessalia.
[2] In hfdst. 58 wordt hij nogmaals genoemd, dan met zijn broers; zij behoorden tot het regentengeslacht van de Aleuadai (vgl. boek 7, hfdst. 6).
[3] De Thebanen stellen voor om de oligarchische regeringen om te kopen, niet zozeer om oligarchische facties los te weken van democratische partijen; de tweespalt geldt die tussen steden en regio’s, niet die tussen bevolkingslagen.
[4] Literaire verdichting, want de (Kykladische) eilanden vielen niet onder de controle van de Perzen.
[5] Het is onduidelijk of de Atheners gedurende de winter op Salamis zijn gebleven of dat zij een tweede maal de stad hadden geëvacueerd.
[6] Mardonios bezette met zijn troepen Athene voor de tweede keer in juni 479 vóór Christus.
[7] Een patronymicum, naam die verwijst naar de naam van de vader; aangezien Morychos (Gr. Μόρυχος) als naam in de bronnen voorkomt, is het aannemelijker dat de man Morychides heette.
[8] Op Salamis functioneerden de overheidsorganen van de Atheners blijkbaar even zo goed.
[9] De vergadering zal in de open lucht zijn gehouden en voor buitenstaanders goed te volgen zijn geweest.
[10] Een zeldzaam barbaarse actie, want de landswetten konden een Atheens burger niet tegen de volkswoede in bescherming nemen, maar ‘internationaal recht’ redde wel het leven van Mourychides.
[11] Bedoeld moet zijn het tijdelijk onderkomen op Salamis, want niemand woonde toen in Athene; het kan ook zo zijn dat de passage elders had moeten staan (deze beschrijft een tijdstip nog vóór de val van Athene) en het verhaal losstaat van het optreden van Mourychides.