De negen boeken Historiën van Herodotos van Halikarnassos hebben ieder de naam gekregen van een van Apollo’s muzen. Het vierde boek draagt de naam van de muze van de tragedie (herkenbaar aan het tragisch toneelmasker dat zij bij zich draagt): Melpomene (Gr. Μελπομένη). Dit boek telt 205 hoofdstukken.
Drie verhalen
De indeling in negen boeken stamt uit de Hellenistische tijd en is het werk van de geleerden die verbonden waren aan de bibliotheek in Alexandrië. Het is nooit de keuze van Herodotos geweest om zijn werk zo te presenteren. Nadere bestudering leert dat het eerder een collectie is van 28 verhalen, zgn. logoi (Gr. λόγοι).
Het tiende verhaal gaat over het gebied en de manier van leven van de Skythen (5-82). In het elfde verhaal onderneemt de Perzische koning Dareios een veldtocht tegen deze Skythen, die desastreus afloopt (1-4 & 83-144). Het twaalfde verhaal gaat over Dareios’ poging Libya aan zich te onderwerpen (145-205).
Inhoud
Dareios hakt de knoop door en begint een legerexpeditie tegen de Skythen in het hoge noorden, voorbij de rivier de Istros. Er is een brug over de Bosporos geslagen om zijn troepen over te zetten. Het is een voorbode voor de aanleg van de grote, dubbele schipbrug over de Hellespont bij Abydos door Xerxes in 480 vóór Christus.
De invasie is voor de schrijver aanleiding om uitgebreid in te gaan op het Skythische herdersvolk. Er volgt een lange verhandeling over de oorsprong, het leefgebied, het klimaat en de leefgewoonten. Veel aandacht is er ook voor de buurvolkeren van de Skythen: Androfagen, Sauromaten, Boudinen en vele andere.
De onderneming van Dareios loopt uit op een mislukking. Hij heeft zich verkeken op de grootte van het gebied en het taaie verzet van de Skythen. Bij zijn moeizame terugkeer uit het hoge noorden blijkt dat hij onvoorwaardelijke steun krijgt van de Griekse tirannen in de Klein-Aziatische steden die onder zijn invloedsfeer staan, Histiaios voorop.
Nu richt Dareios zijn aandacht op Libyë en ook dit is voor de schrijver aanleiding om stil te staan bij de bevolking in dat gebied en zijn gebruiken. Egyptische inmenging zorgt ervoor dat uiteindelijk de Perzen afzien van verdere pogingen tot verovering van het gebied in Noord-Afrika. Het vierde boek eindigt met de beschrijving van de val van de stad Barke.
Tussen de wapenfeiten door staat de schrijver stil bij bijzondere verhalen. De Skyth Skyles gedraagt zich heimelijk als een Griek. Voor het geloof in de onsterfelijkheid moet je bij de Geten zijn. Jonge Skythen krijgen een relatie met de Amazonen. Het orakel van Delfi beveelt de stichting van de kolonie Kyrene vanuit Thera; een hoofdrol is weggelegd voor Battos.
Aanbevolen literatuur
De rol van de Kimmeriërs en Skythen in de geschiedenis van Zuid-Rusland wordt besproken door M. Rostovtzeff, Iranians & Greeks in South Russia, Oxford at the Clarendon Press (1922), m.n. hfdstt. 3 & 5.
Over de geloofwaardigheid van Herodotos’ berichtgeving over de Skythen en hun leefwijze is veel te doen. Archeologisch onderzoek kan hierbij een handje helpen, zie (pdf-bestand): Karen S. Rubinson, Herodotus and the Scythians, in: Expedition Magazine vol. 17, nr. 4, pp. 16-20, uitg. Penn Museum (1975). Het artikel is ook te lezen op de website van het Penn Museum.