[135] De Perzen staan het meest van allen open voor gebruiken van anderen. Zij dragen bijvoorbeeld kleren als die van de Meden, omdat ze die mooier vinden dan hun eigen kleren,[1] en als ze oorlog voeren, dragen ze Egyptische harnassen.[2] Ontdekken zij allerlei genoegens, dan maken zij zich die eigen en vooral van de Grieken hebben zij geleerd om seks met jongens te hebben. Een ieder van hen heeft vele vrouwen met wie hij een wettig huwelijk heeft, maar het aantal bijvrouwen dat zij hebben, is vele malen groter.
Vader en zoon
[136] Naast dapperheid in het gevecht getuigt het van mannelijkheid, als je kunt bogen op vele zonen. Wie laat zien de meeste zonen te hebben, krijgt ieder jaar geschenken toegestuurd van de koning. Als je van iets veel hebt, vinden ze dat een teken van kracht.
Ze voeden hun zoons slechts in drie dingen op, namelijk paardrijden, boogschieten en de waarheid spreken, en beginnen daarmee als ze vijf jaar oud zijn, totdat ze twintig zijn geworden. Vóór hun vijfde levensjaar komen zij niet in de buurt van hun vader, maar brengen hun tijd door bij hun moeder. Ze willen hiermee bereiken dat het kind de vader geen enkel verdriet bezorgt, als het in de eerste jaren van z’n opvoeding komt te overlijden.[3]
Rechtvaardigheid
[137] Ik kan mij vinden in die traditie,[4] net als in de volgende. De koning mag niemand ter dood laten brengen op grond van één misdaad en ook geen enkele andere Pers mag iemand van zijn eigen personeel onherstelbaar pijn doen om één misdaad. Hij laat zich pas in zijn woede gaan, wanneer hij na onderzoek tot de conclusie komt dat de overtredingen omvangrijker en ernstiger zijn dan de bewezen diensten.
Nog nooit heeft volgens zeggen iemand z’n eigen vader of moeder gedood. In alle gevallen dat dit wél is gebeurd, zou je volgens hen, als je die goed uitzoekt, kunnen ontdekken dat het dan wel gaat om ondergeschoven kinderen of kinderen uit buitenechtelijke relaties. Het is, in hun woorden, buitengewoon onwaarschijnlijk dat een zoon zijn echte vader doodt.
Waarheid, hygiëne, taal
[138] Wat hen verboden is te doen, mogen ze niet eens noemen. Het schandelijkst vinden zij het vertellen van leugens. Daarna komt het hebben van schulden en dit om vele andere redenen, maar vooral omdat volgens hen iemand die schulden heeft niet anders kan dan een beetje liegen. Wanneer een inwoner van een stad lepra heeft of pigment[5] verliest, komt hij de stad niet in en heeft geen contact met de overige Perzen. Ze vinden dat zo’n persoon dat heeft door iets verkeerds te hebben gedaan tegenover Helios.[6] Iedere vreemdeling die die aandoeningen heeft, wordt door hen het land uitgezet. Dat doen ze ook met witte duiven, die ze van hetzelfde beschuldigen.
Ze plassen en spugen niet in een rivier; hun handen wassen ze er ook niet in en staan dat ook niemand anders toe. Rivieren respecteren zij zeer.
[139] Er is nog iets opmerkelijks bij hen aan de hand, wat de Perzen zelf niet is opgevallen, maar ons wel. Bij hen eindigen alle zelfstandige naamwoorden die lichamen en iets prachtigs weergeven op dezelfde letter: de san bij de Doriërs, de sigma bij de Ioniërs.[7] Wie dit uitzoekt, zal tot de conclusie komen dat niet nu eens deze dan weer andere, maar álle woorden van de Perzen zo eindigen.[8]
Begrafenis
[140] Ik kan het voorgaande precies vertellen vanuit mijn eigen kennis hierover. Over hun doden wordt op niet openlijke en, bij wijze van spreken, geheimzinnige manier gezegd dat het lijk van een Pers pas ter aarde wordt besteld, wanneer het door een vogel of hond is verscheurd. Magiërs doen dit, dat weet ik zeker, want zíj maken er geen geheim van.
De Perzen nu bestrijken het lijk eerst met was[9] en begraven het daarna. De Magiërs verschillen erg van onder anderen de priesters in Egypte. Zij zien het als een vorm van reinheid niets dat een ziel heeft te doden behalve alles wat zij offeren. De Magiërs daarentegen doden met de blote handen alles wat geen hond of mens is. Ze maken er zelfs een grote sport van om mieren, slangen en alles wat kruipt en vliegt, het maakt niet uit wat, te doden.
Laat
het met deze traditie zo zijn, zoals die nu eenmaal is gevestigd. Ik keer nu terug
tot mijn oorspronkelijke onderwerp.
Aanbevolen literatuur
Herodotos blinkt niet uit in talenkennis, zo blijkt uit hfdst. 139. Over zijn kennis van vreemde talen zie Thomas Harrison, Herodotus’ Conception of Foreign Languages, in: Histos 2 (1998), pp. 1-45.
[1] Leren broeken, zoals vermeld in hfdst. 71, en niet de lange gewaden van de Meden.
[2] In boek 3, hfdst. 47, wordt een Egyptisch harnas beschreven, maar daar betreft het een luxe-exemplaar.
[3] Een stille verwijzing naar grote kindersterfte.
[4] Het hebben van vele zonen wel te verstaan.
[5] Het Grieks maakt hier melding van de term “witte ziekte”, leuke (i.e. nousos; Gr. λευκὴ νοῦσος).
[6] Melaatsheid werd dus in verband gebracht met de zon en zonnegod, Helios (Gr. Ἥλιος).
[7] San of sigma (Gr. of ) is de letter s.
[8] De schrijver hanteert veelal een Griekse transcriptie van Perzische woorden en is op z’n minst taalkundig gesproken slordig; verder laat hij vrouwelijke woorden (de meeste daarvan eindigen op een –a) onvermeld (vgl. boek 6, hfdst. 98, over de onjuiste uitleg van Perzische koningsnamen).
[9] Een soort van mummificatie.