[87] Na van het uitzicht op de Pontos te hebben genoten voer Dareios terug naar de brug, waarvan de Samiër Mandrokleës de architect was.[1] Toen hij ook de Bosporos had aanschouwd, liet hij op de brug twee gedenkstenen oprichten van wit marmer waarop hij een tekst liet uithouwen, op de ene in het Assyrisch en op de andere in het Grieks, met de namen van alle volksstammen die hij onder zijn commando had en dat waren alle die onder zijn bewind vielen. In totaal waren het 700.000 manschappen, exclusief de mariniers, maar inclusief de ruiters; er waren 600 schepen bijeengebracht.
De inwoners van Byzantion hebben later die gedenkstenen binnen hun stad gebracht en die gebruikt voor het altaar van Artemis Orthosia op één steen na. Die werd achtergelaten bij de tempel van Dionysos in Byzantion en zat vol Assyrische lettertekens. De plek waar koning Dareios over de Bosporos een brug liet slaan, ligt naar mijn schatting tussen Byzantion en het heiligdom aan de monding ervan.[2]
[88] Uit tevredenheid over de schipbrug heeft Dareios daarna de architect ervan, de Samiër Mandrokleës, in tienvoud met geschenken beloond. Mandrokleës liet een levensecht schilderij maken van de hele brug over de Bosporos en van Dareios zittend op een troon en zijn leger dat bezig is over te steken en liet dit als donatie in het Heraion[3] opstellen, met de volgende inscriptie erop:
“Na een brug over de visrijke Bosporos te hebben geslagen wijdde
Mandrokleës aan Hera een herinnering aan de schipbrug:
zichzelf heeft hij een krans gegeven en de Samiërs roem,
omdat hij werk heeft uitgevoerd in de geest van koning Dareios.
Dit is de gedenksteen geworden van de man die de brug geslagen heeft.
[89] Dareios beloonde Mandrokleës rijkelijk en stak over naar Europa, nadat hij de Ioniërs had opgedragen de Pontos op te varen tot aan de rivier de Istros en, wanneer zij bij de Istros waren aangekomen, daar in afwachting van hem een brug over de rivier te bouwen. De vloot stond immers onder aanvoering van Ioniërs, Aioliërs en bewoners van de Hellespont.
De vloot voer langs de Kyaneai direct in de richting van de Istros en na twee dagen varen vanuit zee stroomopwaarts sloegen ze een brug over de hals van de rivier, waar de Istros zich in diverse vertakkingen uitsplitst.[4] Toen Dareios over de schipbrug de Bosporos was overgestoken, trok hij op door Thrakia en sloeg, aangekomen bij de bronnen van de Tearos, voor de duur van drie dagen er zijn kamp op.
[90] De Tearos wordt door de omwonenden als beste rivier genoemd waar het gaat om geneeskrachtige werking en vooral om het genezen van schurft bij mens en paard. Hij telt 38 bronnen die uit dezelfde rots ontspringen; sommige ervan zijn koud, andere warm. Het is daarheen even ver reizen vanuit de stad Heraion bij Perinthos als vanuit Apollonia aan de Euxeinos Pontos, elk twee dagen gaans. Die Tearos mondt uit in de Kontadesdos, de Kontadesdos in de Agrianes, de Agrianes in de Ebros en deze in zee bij de stad Ainos.
[91] Toen Dareios bij die rivier was gekomen en er zijn kamp had opgeslagen, heeft hij uit ingenomenheid over de rivier ook daar een gedenksteen laten oprichten met daarop de volgende tekst: “De bronnen van de Tearos brengen het beste en lekkerste water voort van alle rivieren; de beste en knapste van alle mensen heeft ze op zijn legertocht tegen de Skythen bezocht, Dareios, zoon van Hystaspes, koning van de Perzen en van het hele vasteland.”[5] Die woorden heeft hij daar laten aanbrengen.
[92] Vandaar trok Dareios verder
en bereikte nog een rivier, die de Arteskos
heet en door het gebied van de Odrysen[6] stroomt.
Daar aangekomen deed hij het volgende. Hij toonde zijn leger een stuk grond en
beval iedereen bij het langslopen één steen neer te leggen in een door hem aangewezen
plek. Toen het leger daarmee klaar was, liet hij verder marcheren en liet op
die plek hoge heuvels met stenen achter.[7]
[1] Het eiland Samos was aan Perzië onderworpen gebied en daardoor was Mandrokleës Perzisch onderdaan.
[2] De noordelijke ingang van de Bosporos die in verbinding staat met de Euxeinos Pontos, de Zwarte Zee.
[3] Tempel gewijd aan de godin Hera (Gr. Ἥραιον).
[4] De brug wordt aangelegd aan het begin van de delta.
[5] Dareios doelt in zijn optimisme op het Europese vasteland; overigens moet deze tekst oorpsronkelijk uit het Perzisch zijn vertaald (de schrijver heeft het over ‘lettertekens’, γράμματα), waar de inscriptie in hfdst. 88 de authentieke Griekse tekst, in pentameters opgeschreven, weergeeft die Mandrokleës, de Griekse architect van de brug, heeft laten opstellen.
[6] Een volk in het noorden van Thrakia.
[7] Een onbegrijpelijke actie; wilde hij zijn manschappen tellen of de mensen in de buurt een gedenkteken nalaten dat de enorme grootte van zijn leger in herinnering bracht?