[219] Eerst was het de ziener Megistiës die de voortekens in de offerdieren had gelezen en de Grieken in Thermopylai had verklaard dat de dageraad hen de dood zou brengen. Daarna waren er ook overlopers die berichtten van de omtrekkende beweging van de Perzen. Deze mededelingen werden gedaan, toen het nog nacht was. Ten derde had je de wachters overdag die van de bergkammen kwamen aangerend, toen het reeds dag begon te worden.
Wel of niet blijven?
De Grieken hielden toen overleg[1] en konden het niet met elkaar eens worden. Sommigen waren erop tegen hun stellingen op te geven, anderen waren vóór. Daarna gingen zij uiteen en een deel van hen maakte rechtsomkeert en vertrok, eenieder zijn eigen kant op naar hun stad, de rest was erop voorbereid om samen met Leonidas daar te blijven.
[220] Het verhaal gaat dat het Leonidas zélf was die hen had weggestuurd, omdat hij er rekening mee hield dat zij het er niet levend van af zouden brengen. Hij en zijn Spartanen konden, nu zij daar waren, niet met goed fatsoen de stellingen verlaten die zij aanvankelijk kwamen verdedigen. Des te meer dáárom ben ik stellig van mening dat, toen Leonidas inzag dat zijn bondgenoten niet gemotiveerd waren en geen zin hadden om samen met hem door te vechten, hij hen beval te vertrekken. Zijn eigen vertrek vond hij niet correct. Hem wachtte grote roem, wanneer hij er zou blijven, en Sparta’s goede reputatie liep geen deuk op.
Voorspelling van Pythia komt uit
Het was toch de Pythia die de Spartanen, die meteen bij het uitbreken van de oorlog haar om raad vroegen,[2] voorspelde dat óf Lakedaimon door de Perzen verwoest zou worden óf hun koning zou omkomen. Die voorspelling deed zij in hexameters[3] en zij luidde als volgt:
“Voor jullie, bewoners van Sparta met ruime dansplaatsen,
gaat een grote, glorieuze stad door mannen, nazaten van Perses,
verloren of, zo niet, zal de uit Herakles’ geslacht afstammende
koning om zijn dood worden beweend door het land Lakedaimon.
Want tegen hem[4] zal de kracht van stieren noch van leeuwen
opgewassen zijn, want hij is sterk als Zeus. Ik zeg dat hij pas
zal stoppen, als hij minstens deel krijgt aan een van deze twee.”[5]
De woorden van de Pythia uit boek 7, hfdst. 220.
Het is duidelijk dat Leonidas aan die woorden dacht en alleen voor de Spartanen roem wilde vergaren. Hij wilde liever de bondgenoten naar huis sturen dan dat wie naar huis ging, de schande voelde dat te doen, omdat er onenigheid was uitgebroken.
[221] Het volgende is mijns inziens ook een onmiskenbaar bewijs voor die gang van zaken. Het blijkt dat Leonidas de ziener die dat leger begeleidde, Megistiës uit Akarnania (naar eigen zeggen een afstammeling van Melampous), naar huis stuurde. Hij wilde niet dat die man samen met hen zou sneuvelen, nadat hij aan de hand van de offerdieren had voorspeld wat er met hen zou gebeuren. Hoewel hij werd weggestuurd, vertrok hijzelf niet, maar hij liet zijn zoon, die meevocht en zijn enig kind was, naar huis gaan.[6]
De meeste bondgenoten trekken zich terug
[222] De bondgenoten nu die naar huis werden gestuurd, volgden Leonidas’ bevel op en vertrokken. Alleen de Thespiërs en de Thebanen bleven bij de Lakedaimoniërs. Van hen deden de Thebanen dat met de grootste weerzin (Leonidas hield hen gevangen en zag ze als gijzelaars),[7] maar de Thespiërs vol overgave: zij weigerden Leonidas en zijn mannen achter te laten en naar huis te gaan. Door te blijven vonden zij samen met hen de dood. Hun legeraanvoerder was Demofilos, zoon van Diadromes.
[1] Een beetje laat, als je bedenkt dat de Grieken al eerder (zie hfdst. 175) van het bestaan van het voetpad hebben geweten.
[2] De late vermelding van het orakel doet vermoeden dat het achteraf is geschreven om Leonidas alsnog te eren; het mist verder de gebruikelijke dubbelzinnigheid.
[3] Het orakel van Apollo deed zoals gebruikelijk zijn voorspellingen in dichtvorm.
[4] D.w.z. de Perzische koning.
[5] De stad (Sparta) of hun koning (Leonidas).
[6] De zoon was voorbestemd om zijn vader als ziener op te volgen; in hfdst. 205 wordt verteld dat de Spartanen uit voorzorg hun zonen thuislieten.
[7] De pro-Perzische houding van de Thebanen is vermeld in hfdst. 205; door hen te gijzelen wilde Leonidas zich verzekeren van hun steun voor de Griekse zaak, een moeilijke opgave gezien het feit dat er 400 Thebanen (zie hfdst. 202) waren tegenover 300 Spartanen.