[54] De Lakedaimoniërs kwamen met een grote vloot en belegerden Samos. Na een aanval op de stadsmuur bezetten zij in de wijk aan de rand van de stad de toren die aan zee lag,[1] maar toen daarop Polykrates met een grote legermacht assistentie bood, werden ze teruggedreven. Bij de toren verderop, die bovenop de bergtop stond, deden de huursoldaten en vele Samiërs zelf een uitval.[2] Na even stand te hebben gehouden tegen de Lakedaimoniërs, trokken zij zich terug, maar leden verliezen, toen ze door hen werden achtervolgd.
Heldhaftige dood
[55] Als de Lakedaimoniërs die daar waren op die dag net zo goed waren geweest als Archias en Lykopas, was Samos in hun handen gevallen. Archias en Lykopas namelijk waren als enigen samen met de zich terugtrekkende Samiërs tot achter de stadsmuur binnengedrongen en sneuvelden in de stad van de Samiërs, omdat de weg terug hen werd afgesneden. Ik heb zelf in Pitane (hij kwam uit dat dorp) een andere Archias gesproken,[3] twee generaties later, de zoon van Samios, kleinzoon van Archias. Hij had van al zijn relaties het grootste respect voor de Samiërs en verklaarde dat ze zijn vader de naam Samios hadden gegeven, omdat zíjn vader Archias op Samos een heldendood was gestorven. Hij zei de Samiërs te waarderen, omdat zijn vader was begraven op kosten van de Samische samenleving.
Valse munten
[56] De Lakedaimoniërs keerden echter terug naar de Peloponnesos, omdat met de belegering van Samos veertig dagen waren voorbijgegaan en er helemaal geen schot in de zaak zat. Een tamelijk onzinnig verhaal dat zich heeft verspreid, vertelt ons dat Polykrates een lokale munt van lood heeft laten slaan met een laagje goud eroverheen en die munten aan de Lakedaimoniërs heeft gegeven en dat zij die hebben aangenomen en daarom naar huis zijn gegaan. Dat was de eerste militaire actie die de Doriërs uit Lakedaimon tegen Klein-Azië hebben ondernomen.[4]
[1] De gedetailleerde beschrijving van de locaties in dit hoofdstuk laat zien dat de schrijver bekend was met de geografie van Samos.
[2] Wschl. uit pure noodzaak om de toevoer van water naar de stad te beschermen; in hfdst. 60 staat de schrijver uitgebreid stil bij de onderaardse waterleiding die onder Polykrates is aangelegd.
[3] De schrijver heeft zich dus ook buiten Samos over de gebeurtenissen laten informeren; Pitane is een district, demos (Gr. δῆμος), aan de rand van Sparta.
[4] Een speldenprik, vooruitlopend op de grote confrontatie van Griekenland met Klein-Azië.